Hội chứng Carcinoid là một trong những bệnh lý ung thư rất thường gặp. Nếu không được chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời, bệnh có thể phát triển đến thời kỳ cuối và rất khó để điều trị hiệu quả. Vậy làm sao để chẩn đoán được căn bệnh này? Điều trị có hết bệnh một cách triệt để hay không? Cần những biện pháp gì để phòng bệnh? Web Gia Đình sẽ giúp bạn giải đáp những thắc mắc này qua bài viết sau đây.
MỤC LỤC
Hội chứng Carcinoid là gì?
Hội chứng Carcinoid, hay còn gọi là hội chứng Thorson-Bioerck, là một hội chứng rối loạn xuất hiện khi các khối u ung thư hiếm gặp có tên gọi là carcinoid tiết ra serotonin hoặc các hóa chất khác vào máu. Hội chứng xuất phát từ các chất có hoạt động trên mạch máu (bao gồm serotonin, bradykinin, histamine, prostaglandins, hormone polypeptide) được tiết bởi khối u, thường là carcinoid đường ruột.
Chuẩn đoán là lâm sàng và bằng cách biểu hiện tăng axit 5-hydroxyindoleacetic trong nước tiểu. Xác định vị trí khối u có thể đòi hỏi phải chẩn đoán bằng phóng xạ hoặc phẫu thuật nội soi. Điều trị các triệu chứng bằng đồng phân somatostatin, octreotide, nhưng phẫu thuật loại bỏ cần được thực hiện; hóa trị có thể được sử dụng cho khối u ác tính.
Những ai thường mắc phải hội chứng Carcinoid?
Hội chứng carcinoid rất hiếm gặp với tỉ lệ mắc bệnh khoảng 3 trên 100.000 người và thường xuất hiện ở những người có khối u carcinoid đang ở giai đoạn phát triển mạnh.
Nguyên nhân gây ra khối u Carcimoid
Các khối u hoạt tính nội tiết của hệ thống nội tiết ngoại vi hoặc hệ thống cận tiết tạo ra các amin và các polypeptide khác nhau tương ứng với các triệu chứng và dấu hiệu, bao gồm hội chứng carcinoid. Hội chứng carcinoid thường do các khối u ác tính hoạt động nội tiết phát triển từ các tế bào nội tiết thần kinh (chủ yếu là ở hồi tràng khối u ruột non ) và sản xuất serotonin.
Tuy nhiên, nó có thể xuất hiện các khối u ở những nơi khác trong đường tiêu hóa (đặc biệt là ruột thừa và trực tràng), tuyến tụy, phế quản , hoặc, hiếm khi, các tuyến sinh dục. Hiếm khi, có một số khối u ác tính cao (ví dụ như tế bào ung thư phổi tế bào nhỏ, ung thư tiểu đảo tụy, ung thư tuyến giáp thể tủy ) là căn nguyên.
Một carcinoid đường tiêu hóa thường không gây ra hội chứng carcinoid trừ khi di căn ở gan vì các sản phẩm chuyển hóa được giải phóng bởi khối u bị phá hủy nhanh chóng bởi các enzyme của máu và gan trong tuần hoàn hệ cửa (ví dụ, serotonin bởi oxidase monoamine hepatic). Tuy nhiên, di căn gan, giải phóng các sản phẩm chuyển hóa thông qua các tĩnh mạch ở gan trực tiếp vào tuần hoàn hệ thống.
Các sản phẩm chuyển hóa được tiết ra bởi carcinoid phổi và buồng trứng nguyên phát không qua hệ tĩnh mạch cửa và có thể gây triệu chứng. Hiếm khi các carcinoid hệ tiêu hóa chỉ lây lan trong ổ bụng có thể dẫn trực tiếp vào tuần hoàn hệ thống hoặc bạch huyết cầu và gây ra các triệu chứng.
Sinh lý bệnh
Serotonin hoạt động trên cơ trơn gây ra tiêu chảy, đau bụng, và rối loạn hấp thu. Histamine và bradykinin, thông qua hiệu ứng giãn mạch, gây ra đỏ bừng.
Vai trò của prostaglandins và các hormone polypeptide, có thể được sản xuất bởi các tế bào cận tiết, đang chờ được nghiên cứu thêm; tăng nồng độ hormon HCG và polypeptide tuyến tụy thỉnh thoảng có ở carcinoid.
Một số bệnh nhân phát triển xơ hóa nội tâm mạc bên phải, dẫn đến hẹp động mạch phổi và hở van ba lá . Các tổn thương tim trái, đã được báo cáo với carcinoid phế quản, rất hiếm bởi vì serotonin bị phá hủy khi đi qua phổi.
Hội chứng carcinoid gây ra những triệu chứng nào
Ở giai đoạn sớm, bệnh thường không xuất hiện triệu chứng, vì vậy rất khó chẩn đoán sớm các khối u carcinoid. Đối với nhiều trường hợp, u carcinoid được phát hiện tình cờ khi thăm khám bệnh khác. Tùy vị trí của khối u mà có những biểu hiện như sau:
1. U carcinoid đường tiêu hóa
- Khối u tại dạ dày: người bệnh thường xuất hiện các cơn đau bụng.
- Khối u tại ruột non và đại tràng: đau bụng, rối loạn nhu động ruột và đôi khi có kèm theo tắc ruột.
- Khối u tại trực tràng: đau và chảy máu trực tràng.
2. Khối u carcinoid ở phổi
Khối u carcinoid ở phổi có triệu chứng đau tức ngực, ho và viêm phổi tái phát. Một số trường hợp có thể ho ra máu. Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể xuất hiện những triệu chứng khác do u carcinoid gây nên đó là:
- Cơn nóng bừng mặt cổ
- Tiêu chảy kéo dài và nhiều
- Khó thở
- Có tiếng thở rít
- Tim đập nhanh và mạnh
- Mệt mỏi
- Sung chân và vùng mắt cá
- Đau bụng hoặc có cảm giác đầy bụng.
Tuy nhiên, những triệu chứng trên thường không đặc hiệu với u carcinoid và chúng có thể do những bệnh lý khác gây nên. Nhưng khi thấy triệu chứng tăng lên và kéo dài thì người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị khi cần thiết.
Phương pháp điều trị u carcinoid
Phương pháp điều trị u carcinoid còn phụ thuộc vào việc khối u đã di căn hay chưa. Nếu khối u chưa di căn có thể thực hiện phẫu thuật lấy khối u. Tuy nhiên, đối với những trường hợp khối u đã có di căn cần thực hiện phương pháp điều trị khác như:
- Làm chậm phát triển của khối u: Như tiêm thuốc octreotide hàng tháng có thể làm chậm tốc độ phát triển khối u và đồng thời làm giảm các triệu chứng như tiêu chảy, nóng bừng mặt,…
- Can thiệp là ngừng cấp máu cho khối u đã di căn vào gan bằng cách làm tắc động mạch gan. Cần lưu ý khi thực hiện thủ thuật này vì có thể gây ra một số biến chứng, do vậy trước khi thực hiện bác sĩ sẽ trao đổi kỹ với bệnh nhân.
- Sử dụng nhiệt: Sử dụng sóng radio để tạo nhiệt năng truyền qua kim áp sát tế bào ung thư tại gan, giúp tiêu diệt các tế bào này. Phương pháp này được chỉ định cho những bệnh nhân có một số ổ di căn nhỏ tại gan.
- Hóa chất: Hóa chất có tác dụng tiêu diệt và làm nhỏ khối u.
Biến chứng do u carcinoid gây ra
Một số biến chứng do u carcinoid gây ra bao gồm:
1. Biến chứng tim mạch
Các hormone carcinoid có thể gây dày lớp nội mạc của các buồng tim, mạch máu và van tim. Đặc biệt là buồng tim bên phải sẽ bị ảnh hưởng nhiều hơn buồng tim bên trái. Hậu quả dẫn tới hở các van 2 lá và van 3 lá nhưng lại gây hẹp van động mạch phổi. Nếu không được điều trị thì các bệnh lý này có thể dẫn tới tình trạng nghiệm trọng như phì đại tim và suy tim.
2. Hội chứng Cushing
Khối u carcinoid ở phổi có khả năng sản xuất quá nhiều hormone ACTH. Từ đó kích thích tuyến thượng thận sản xuất quá nhiều hormone cortisol. Khi tình trạng này kéo dài sẽ dẫn tới hội chứng cushing.
3. Bệnh to đầu chi
Hormone tăng trưởng GH tăng do khối u carcinoid ở phổi cũng sản xuất quá nhiều gây nên bệnh to đầu chi.
4. Loét dạ dày
Một số khối u carcinoid ở dạ dày tiết quá nhiều hormone gastrin; kích thích dạ dày sản xuất nhiều acid. Từ đó dẫn tới dạ dày có nhiều ổ loét gây xuất huyết dạ dày và thậm chí là thủng dạ dày.
5. Tắc ruột
Các khối u carcinoid lớn tại ruột có thể làm tắc nghẽn ruột. Nếu tình trạng này kéo dài có thể gây hoại tử ruột chỗ bị tắc dẫn đến thủng ruột; nhiễm khuẩn và shock nặng với tỷ lệ tử vong cao.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc hội chứng Carcinoid
Có rất nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng này, bao gồm:
- Tiền sử gia đình mắc chứng tân sinh đa tuyến nội tiết loại 1: tân sinh đa tuyến nội tiết loại 1 là một chứng bệnh di truyền; làm tăng nguy cơ phát triển khối u ở tuyến yên, tuyến cận giáp và tuyến tụ. Ước tính rằng có khoảng 10% các trường hợp khối u carcinoid ở hệ tiêu hóa; có liên quan đến chứng tân sinh đa tuyến nội tiết loại 1.
- Chủng tộc và giới tính: khối u carcinoid ở hệ tiêu hóa thường xuất hiện ở người da đen nhiều hơn người da trắng. Nam giới da đen thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn phụ nữ da đen. Đối với người da trắng, nam giới và phụ nữ có cùng tỷ lệ nguy cơ mắc bệnh.
- Tuổi tác: đối với khối u carcinoid ở đường tiêu hóa. Những người mắc bệnh có độ tuổi trung bình thường từ 55-65 tuổi. Đối với khối u carcinoid ở ruột thừa, độ tuổi trung bình thường khoảng 40 tuổi. Đối với khối u carcinoid ở phổi, độ tuổi trung bình thường từ 45-55. Trẻ em hiếm khi mắc phải khối u carcinoid.
- Các bệnh lý dạ dày khác: những người mắc phải các chứng bệnh gây tổn thương dạ dày; và làm giảm lượng axit sản sinh ra đều có nguy cơ bị khối u carcinoid ở dạ dày cao hơn. Đặc biệt, những người bị bệnh thiếu máu ác tính thường có nguy cơ bị khối u carcinoid ở dạ dày cao hơn.
Những kỹ thuật y tế dùng để chuẩn đoán hội chứng Carcinoid
Thông thường, các khối u carcinoid được tình cờ phát hiện khi bệnh nhân làm các xét nghiệm hay thủ thuật dành cho các bệnh khác, chẳng hạn như phẫu thuật bụng dưới.
Do hội chứng Carcinoid khá hiếm còn triệu chứng lại giống với một số bệnh lý khác, bác sĩ thường chỉ nghi ngờ người bệnh mắc hội chứng Carcinoid khi không tìm ra nguyên nhân nào khác gây ra các triệu chứng.
Để chẩn đoán xác nhận nghi ngờ này, bác sĩ sẽ tiến hành một số phương pháp xét nghiệm bao gồm:
- Thử nước tiểu
- Xét nghiệm máu (bao gồm xét nghiệm nồng độ serotonin trong máu)
- Chụp CT và MRI ngực hoặc bụng
- Siêu âm tim
Thay đổi thói quen sinh hoạt giúp bạn hạn chế diễn tiến của hội chứng Carcinoid
Bạn có thể kiểm soát tốt tình trạng hồi phục của mình nếu bạn lưu ý vài điều sau đây:
- Tái khám đúng lịch hẹn để được theo dõi diễn tiến các triệu chứng; cũng như tình trạng sức khỏe của bạn
- Nghe theo hướng dẫn của bác sĩ, không được tự ý uống thuốc; không được chỉ định hoặc bỏ thuốc trong toa được kê cho bạn
- Không nên hút thuốc lá.
- Hạn chế uống rượu vì rượu có thể gây đỏ bừng mặt
- Chế độ dinh dưỡng cân bằng hợp lý, hạn chế các bữa ăn có khẩu phần lớn. Hạn chế tối đa ăn thức ăn nướng như: xúc xích nướng, thịt nướng, thịt xông khói,…
- Cân nhắc việc sử dụng các viên uống bổ sung vitamin nếu bạn bị tiêu chảy mãn tính; vì cơ thể sẽ khó tổng hợp các loại vitamin và chất dinh dưỡng từ thức ăn
- Không để cơ thể tiếp xúc nhiều với tia xạ như: tia X, tia gamma, tia tử ngoại từ ánh nắng mặt trời.
Nếu có bất kỳ thắc mắc hay đề nghị nào, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên viên y tế để được có giải đáp tốt nhất.
Lời kết
Qua bài viết trên, Hy vọng bạn đọc sẽ hiểu biết nhiều hơn về hội chứng Carcinoid. Đối với bệnh này, các bạn đừng nên chủ quan mà hãy tầm soát sớm nhất có thể. Bên cạnh đó, các bạn cũng sẽ có những biện pháp thiết thực nhằm “Phòng bệnh hơn chữa bệnh” nhé!
>> Mời bạn xem thêm: Dấu Hiệu Cảnh Báo Ung Thư Và Các Mẹo Phòng Chống Bạn Cần Biết
