Thay Đổi Tâm Lý Tuổi Dậy Thì Của Con Và Cha Mẹ Cần Chú Ý Gì?

Tuổi dậy thì là thời kỳ chuyển tiếp từ giai đoạn trẻ thơ sang giai đoạn trưởng thành. Đây là thời kỳ quá độ khi không còn là trẻ con nhưng vẫn chưa là người lớn. Trẻ sẽ có những thay đổi về hình thể, cảm xúc, tâm sinh lý,… Trong thời gian này nếu không có sự quan tâm, hướng dẫn, chia sẻ từ gia đình, xã hội sẽ dẫn đến những sai lệch về tâm lý, sinh lý gây nên những hậu quả đáng tiếc. Vậy hãy cùng tìm hiểu về tâm lý tuổi dậy thì qua bài viết dưới đây nhé!

Thế nào là tuổi dậy thì?

Dưới góc độ sinh học, tuổi dậy thì là thời kỳ trưởng thành sinh dục, nghĩa là bắt đầu có khả năng sinh con. Ở trẻ gái được thể hiện bởi sự có kinh nguyệt lần đầu và ở trẻ trai là sự phóng tinh lần đầu (mộng tinh). Vào tuổi dậy thì, ở trẻ trai và trẻ gái bắt đầu có sự trưởng thành của hormone sinh dục, hệ cơ quan sinh dục và bắt đầu có khả năng thụ thai nếu có quan hệ tình dục.

Sự thay đổi hình thể của độ tuổi dậy thì cần lưu ý

Dậy thì là giai đoạn phát triển từ trẻ em sang người trưởng thành, được bắt đầu từ 10 tuổi đến 19 tuổi. Trong độ tuổi này lại chia thành 3 giai đoạn khác nhau:

– Giai đoạn 1: 10-14 tuổi,

– Giai đoạn 2: 14-16 tuổi,

– Giai đoạn 3: 16-19 tuổi.

Mỗi giai đoạn lại có một sự thay đổi về tâm sinh lý khác nhau. Để nhận biết con đang bắt đầu bước vào giai đoạn dậy thì; điều đầu tiên bố mẹ cần chú ý đến là sự phát triển về thể chất. Trong giai đoạn dậy thì, dưới tác động của các hormone tăng trưởng và hormone sinh dục. Cũng như cơ thể trẻ sẽ phát triển mạnh mẽ cả về chiều cao và cân nặng. Đồng thời xuất hiện các đặc tính sinh dục thứ phát; tạo ra sự khác biệt về vóc dáng cơ thể giữa trẻ nam và trẻ nữ. Thông thường, các trẻ em nữ sẽ dậy thì sớm hơn trẻ em nam từ 1 đến 2 năm.

Sự thay đổi tâm lý tuổi dậy thì rất quan trọng

Rất nhiều phụ huynh đã chủ quan với sự thay đổi tâm lý của trẻ ở độ tuổi dậy thì. Điều này là vô cùng nguy hiểm, bởi không nắm bắt tâm lý trẻ khi dậy thì kịp thời sẽ để lại những hệ lụy ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Dưới đây là một số sự thay đổi tâm sinh lý của trẻ ở tuổi dậy thì mà cha mẹ cần biết

Tính độc lập của trẻ

Từ một đứa trẻ phụ thuộc hoàn toàn vào bố mẹ, ở tuổi dậy thì trẻ thể hiện tính tự chủ trong suy nghĩ và hành động. Trẻ muốn được tham gia ý kiến và đưa ra các quyết định trong các vấn đề của mình ở tâm lý tuổi dậy thì. Tính độc lập của trẻ cũng tùy thuộc vào từng giai đoạn tuổi, ví dụ ở độ tuổi từ 10 đến 13 tuổi trẻ bắt đầu có xu hướng tách khỏi cha mẹ, ít tham gia các hoạt động cùng cha mẹ, miễn cưỡng chấp nhận lời khuyên của cha mẹ.

Ở giai đoạn từ 14 đến 16 tuổi những mâu thuẫn của trẻ với cha mẹ ngày càng gay gắt và lên đến đỉnh điểm do ngày càng ít quan tâm đến gia đình và giành nhiều thời gian với bạn bè hơn. Còn từ 17 đến 19 tuổi, lúc này trẻ có ý thức trở lại những giá trị lời khuyên của cha mẹ, tôn trọng hiểu biết hơn với những kinh nghiệm của cha mẹ truyền thụ lại.

Tâm lý tuổi dậy thì – Quan tâm đến hình ảnh cơ thể

Đây là thay đổi rất căn bản, vì ở tuổi dậy thì trẻ tò mò với những thay đổi trên cơ thể mình, muốn tìm hiểu cấu tạo cơ thể, sự khác biệt giới tính và bắt đầu có nhu cầu làm đẹp theo từng giai đoạn tuổi khác nhau. Từ 10 đến 13 tuổi trẻ bắt đầu quan tâm đến bản thân và những thay đổi trong quá trình dậy thì. Dễ lo lắng, buồn rầu về những nhược điểm của cơ thể hoặc hay so sánh mình với những bạn cùng trang lứa.

Từ 14 đến 16 tuổi, trẻ bắt đầu quen và chấp nhận với hình thức cơ thể, đồng thời giành nhiều thời gian để làm cho mình đẹp hơn và hấp dẫn hơn. Còn giai đoạn từ 17 đến 19 tuổi, trẻ không còn quá để ý đến hình thức trừ khi có những bất thường xảy ra.

Quan hệ với bạn bè

Mở rộng quan hệ xã hội, chơi theo nhóm bạn và chịu ảnh hưởng của nhóm bạn cùng chơi. Thay đổi tâm lý tuổi dậy thì cần chú ý nhất trong quan hệ bạn bè. Đó là giai đoạn từ 14 đến 16 tuổi trẻ bắt đầu chơi với những nhóm bạn khác giới, bắt đầu có quan hệ lãng mạn, hẹn hò và thử nghiệm tình dục.

Thay đổi về nhận thức

Đây là giai đoạn tích lũy nhanh và mạnh các kinh nghiệm, kỹ năng sống và khả năng tư duy, phân tích những tình huống ngày một phát triển. Ví dụ như khả năng nhận thức được cảm xúc của bản thân với những người khác, chỉ số thông minh và sáng tạo tăng nhanh trong giai đoạn từ 14 đến 16 tuổi. Đặc biệt đề cao giá trị bản thân nên dễ dẫn đến hành vi, nguy cơ tự tử, trầm cảm, nghiện thuốc…

Với tất cả những thay đổi về mặt tâm lý trên ở giai đoạn này mỗi người mẹ ngoài trách nhiệm chăm sóc, bảo ban,…thì cần là một người bạn của con. Nắm bắt thay đổi về tâm lý của con từ đó để chia sẻ, đồng cảm và hướng những suy nghĩ của con sao cho tích cực nhất.

Những điểm đáng lưu ý ở tâm lý tuổi dậy thì

• Tuổi dậy thì không phải là một thời điểm mà là một khoảng thời gian kéo dài từ 3-4 năm.
• Dậy thì sớm và muộn đều không tốt (liên quan đến rối loạn nội tiết), ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao, cân nặng, sức khỏe, trí tuệ và khả năng sinh con sau này.
• Trong cơ thể tuổi dậy thì diễn ra những điều kỳ diệu bí ẩn, các biến đổi về tâm sinh lý… tạo nên một con người hoàn toàn mới lạ.
• Tình yêu ở tâm lý tuổi dậy thì là một tình yêu lãng mạn, yêu bằng cảm tính, không biết đúng sai và thường đi quá giới hạn.
• Ở tuổi dậy thì các em gái hoàn toàn có khả năng sinh con. Nhưng cơ thể chưa hoàn thiện về thể chất và tinh thần để nuôi dạy đứa trẻ. Vì vậy, cha mẹ cần tư vấn cho con cách quan hệ với bạn khác giới; cách phòng tránh thai, phòng chống các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.

Những điều cha mẹ cần hướng dẫn và chia sẻ với con

Mỗi một đứa trẻ sẽ có cách phát triển và tâm lý tuổi dậy thì khác nhau. Bởi vậy mà sự thay đổi và suy nghĩ cũng khác nhau.

Tâm lý tuổi dậy thì – Đối với con gái

• Sự phát triển của ngực : Khi còn bé, ngực của con gái không khác gì con trai; nhưng lúc dậy thì, ngực của con gái bắt đầu thay đổi và lớn dần ra. Hình dạng to nhỏ khác nhau, nếu chạm vào sẽ thấy đau nhói.
• Khung xương chậu: Xương chậu sẽ phát triển to hơn, rộng hơn nhằm phục vụ cho việc sinh đẻ sau này.. Xương chậu phát triển làm cho vùng chậu hông tròn, đầy hơn. Cùng với sự phát triển ở ngực, phần eo bụng thắt lại.
• Lông mọc nhiều hơn, rậm hơn: Trên cơ thể, lông mu xuất hiện đầu tiên. Tiếp theo, lông nách cũng mọc rậm hơn. Các tuyến mồ hôi và tuyến bã
• Các tuyến mồ hôi, tuyến bã phát triển mạnh:  làm cho mồ hôi có mùi khó chịu. Và xuất hiện mụn trứng cá trên mặt, da ngực và các vùng khác do các bã nhờn chế tiết.
• Các tuyến liên quan đến bộ phận sinh dục: Các tuyến liên quan đến bộ phận sinh dục bắt đầu hoạt động. Bộ phận sinh dục thường xuyên ẩm ướt do các tuyến tiết dịch. Thay đổi về bộ phận sinh dục
• Âm hộ, các môi to, môi nhỏ, âm vật : Màu sắc bộ phận sinh dục thẫm lại. Chia sẻ việc mang thai, sinh nở
• Giải thích về tình yêu, hôn nhân: Lứa tuổi phù hợp khi sinh hoạt tình dục. Vai trò của phụ nữ khi sinh nở, những khó khăn, vất vả khi làm mẹ. Hướng dẫn vệ sinh thân thể
• Vệ sinh chỗ kín bằng các loại nước sát khuẩn: Mục đích tránh vi khuẩn phát triển, viêm, nhiễm khuẩn đường sinh dục và tiết niệu.

Đối với con trai

• Chia sẻ với con hiện tượng phóng tinh (mộng tinh) là bình thường không nên quá lo lắng.
• Hướng dẫn con làm chủ hành vi của mình.
• Biết kiềm chế tâm trạng, cảm xúc tình dục.
• Cảnh báo nếu sinh hoạt tình dục sẽ dẫn đến có thai.
• Cảnh báo nguy cơ lây truyền bệnh tật qua đường tình dục, các phương pháp bảo vệ, tránh
• thai,…
• Hướng dẫn vệ sinh thân thể, vùng kín.
• Giải thích về tình yêu, hôn nhân.
• Lứa tuổi phù hợp khi sinh hoạt tình dục.
• Vai trò, trách nhiệm của người đàn ông trong gia đình.

Lời kết

Tuổi dậy thì là thời gian đặc biệt quan trọng đối với các em; giúp các em hình thành một phần nhân cách sống sau này. Vì vậy, bố mẹ nên quan tâm, chia sẻ, giáo dục con về giới tính, về sinh lý… để con vượt qua những “khủng hoảng” của tuổi dậy thì. Hãy cùng con chia sẻ tâm lý tuổi dậy thì cùng con nhé. Web Gia Đình chúc các bậc phụ huynh thành công.