Theo phong tục truyền thống của người Việt Nam, em bé sau khi sinh được tròn một tháng; sẽ được mọi người trong nhà tổ chức cho bé cúng đầy tháng. Cúng đầy tháng (cúng Mụ) là nghi thức quan trọng được cả nhà mong chờ. Nó đánh dấu sự khởi đầu cuộc đời một đứa trẻ. Để có thể chuẩn bị mâm cúng đầy đủ mà đơn giản cho các con, hãy cùng Web Gia Đình tìm hiểu nhé!
MỤC LỤC
Nguồn gốc của lễ cúng đầy tháng
Khi nói về nguồn gốc của lễ cúng đầy tháng, ở mỗi nơi sẽ có những câu chuyện khác nhau. Tuy nhiên, hầu hết đều là những câu chuyện về các bà Mụ và Đức ông, đồng thời cũng là nghi lễ khẳng định sự hiện hữu của một thành viên mới.
Câu chuyện thường được các bà mẹ truyền tai nhau về tục này đó là: Mỗi đứa trẻ sơ sinh đều do các vị Đại Tiên (Bà Chúa Đầu thai) hay còn gọi là 12 Bà Mụ nặn ra. Mỗi Mụ Bà sẽ có trách nhiệm nặn ra một bộ phận cho đứa trẻ như mắt, mũi, tay, chân, tóc… xấu hay đẹp cũng do tay các Bà Mụ nặn ra.
Do đó, khi bé yêu tròn một tháng và khỏe mạnh, cha mẹ phải thực hiện nghi lễ cúng Bà Mụ và Đức ông để cảm ơn các vị đã đem đứa trẻ đến nhà, giúp mẹ tròn con vuông.
Cúng đầy tháng là gì? Khi nào cần cúng?
Cúng Mụ (còn gọi là cúng đầy tháng) cho bé là nghi thức quan trọng; để thông báo sự có mặt của thành viên mới trong gia đình. Theo quan niêm dân gian, đây đồng thời bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong các Bà Mụ đã có công nặn ra bé; Đức Ông đã che chở bảo vệ cho “mẹ tròn con vuông”. Và hai vị này sẽ ban phước lành, may mắn cho đứa trẻ.
Theo truyền thống thì ngày đầy tháng của bé sẽ tính theo lịch âm. Bên cạnh đó nhiều nơi còn quan niệm tính ngày đầy tháng dựa vào giới tính của đứa trẻ theo nguyên tắc “nam trồi 2, nữ sụt 1”.
Cách tính ngày cúng đầy tháng cho bé
Nếu là bé trai thì sẽ tính ngày đầy tháng trồi lên 2 ngày so với ngày sinh (theo Âm lịch). Nếu là bé gái thì tính ngày đầy tháng lùi lại 1 ngày. Vì dân gian quan niệm rằng:
- Con trai phải luôn là người đi trước, đi tắt đón đầu, xông xáo, mạnh dạn tiến về phía trước thì mới dễ thành công.
- Con gái phải biết nhường nhịn thì gia đình mới êm ấm, phải biết khiêm tốn thì mới có được hạnh phúc.
Cách chuẩn bị mâm lễ cúng đầy tháng cho bé
Lễ vật cúng đầy tháng cho bé gái và bé trai sẽ được sắp xếp cân đối ở trên hai bàn: Một bàn nhỏ và một bàn to. Bàn to sẽ được bày các đồ cúng 12 Bà Mụ còn bàn nhỏ được đặt cách khoảng 10 phân dùng để bày những đồ cúng kính Đức Ông và 3 Đức Thầy (bao gồm Thánh Sư, Tổ Sư và Tiên Sư – 3 vị có chức năng truyền dạy nghề nghiệp chứ không phải 13 Đức Thầy như nhiều người vẫn thường lầm tưởng).
Mâm cúng đầy tháng cho bé gái
Lễ vật cúng đầy tháng cho bé gái sẽ được sắp xếp cân đối ở trên hai bàn: Một bàn nhỏ và một bàn to. Bàn to bày các đồ cúng 12 bà Mụ còn bàn nhỏ được đặt cách 10 phân, dùng để bày những đồ cúng kính Đức ông.
Cúng đầy tháng cho bé gái thường dùng chè trôi nước (tùy theo từng vùng miền thì sẽ có các loại chè khác nhau) và phải dùng giấy độ thế nữ.
Trước khi tiến hành nghi thức cúng thì mọi người trong gia đình nên có mặt đầy đủ nhất là chủ nhà. Lễ cúng đầy tháng thường được làm vào buổi sáng sớm hoặc buổi chiều.
Lễ vật cụ thể của mâm cúng cho bé gái
Lễ vật gồm cụ thể như sau:
- Hoa quả (có thể chọn 5 loại quả như dứa, cam hoặc quýt, chuối, táo, xoài,..).
- Hoa tươi (tùy chọn loại hoa như hoa hồng, hoa cát tường, hoa ly,…).
- Hương (nhang), nến (đèn cầy).
- Gạo tẻ, muối hạt sạch.
- Nước lọc (12 chén).
- Rượu (12 chén).
- Trầu cau (tem trầu cánh phượng).
- Thịt lợn quay.
- 1 con gà luộc.
- Xôi đậu xanh hoặc xôi gấc (12 đĩa nhỏ, 1 đĩa lớn).
- Kẹo bánh (12 đĩa).
- Chè trôi nước (12 bát).
- Giấy cúng đầy tháng (gồm có mâm hài và đồ cho bà mụ và bà chúa), tiền vàng mã.
- Ngoài ra cần chuẩn bị thêm chén, dĩa, muỗng và đũa.
Mâm cúng đầy tháng cho bé trai
Đồ lễ cúng đầy tháng cho bé trai sẽ được xếp trên hai bàn: một bàn nhỏ xếp phía trên để bày lễ vật cúng kính Đức ông và một bàn lớn còn lại bày lễ vật cúng kính 12 bà Mụ. Hai bàn trên và bàn dưới cách nhau 10 phân.
Lễ vật cúng 12 bà Mụ
- 12 chén chè đậu trắng nhỏ.
- 12 đĩa xôi nhỏ.
- 12 chén cháo nhỏ.
- 12 ly nước.
- 2 đĩa bánh hỏi.
- 12 đĩa bánh kẹo giành cho trẻ con.
- 12 đĩa thịt quay ( khoảng 2kg thịt quay chia nhỏ ra 12 đĩa).
- Hàng mã, giấy tiền.
- Lễ vật trong mâm cúng đầy tháng cho bé trai
Lễ vật cúng Đức ông
Gồm thánh sư, tổ sư và tiên sư có chức năng truyền dạy nghề nghiệp:
- 1 con gà luộc tréo cánh
- 1 tô cháo lớn.
- 1 tô chè lớn.
- 3 đĩa xôi lớn.
- 1 miếng thịt quay.
- 1 đĩa hoa quả (5 loại quả bất kỳ).
- Trầu cau, rượu và đồ hàng mã (giấy tiền).
Ngoài các lễ vật này thì cần thêm một bình hoa, trà, rượu, hương, đèn, nước, gạo, muối, muỗng và không thể thiếu một đôi đũa hoa (đũa được vót ngược đầu và có bông hoa trên đầu đũa) vì theo quan niệm dân gian, bà chúa chỉ thích dùng đũa này.
Nghi thức và văn khấn cúng đầy tháng cho bé
Trước tiên, người chủ lễ (thường là ông nội của em bé) sẽ thắp 3 nén nhang rồi cha mẹ sẽ bế em bé ra trước án để làm nghi lễ cúng đầy tháng.
Người chủ lễ sẽ khấn theo bài văn khấn đơn giản sau đây:
“Hôm nay ngày lành tháng tốt, cháu gái (cháu trai) con tròn 1 tháng tuổi, gia đình chúng con xin bày mâm lễ vật này, cung thỉnh thập nhị Mụ bà và tam Đức Ông trước về chứng minh nhận lễ, sau tiếp tục phù trợ cho cháu luôn được mạnh tay, mạnh chân, mau lớn, hiền, ngoan, phù trợ cho gia đình an vui, hạnh phúc.”
Sự khác biệt ở lễ đầy tháng cho bé tại 3 miền
Dưới đây là sự khác biệt thường thấy ở mâm cúng đầy tháng cho bé tại 3 miền Bắc, Trung, Nam:
- Về xôi cúng: Người miền Bắc thường sẽ sử dụng xôi vò để cúng. Trong khi đó, người miền Trung sẽ cúng xôi đậu xanh hoặc xôi gấc còn người miền Nam thường cúng xôi gấc.
- Về bộ tam sên: Thông thường, người miền Bắc sẽ luộc chín những lễ vật trong bộ tam sên, thế nhưng người miền Trung và Nam thì lại thường để sống.
- Về lễ mặn: Người miền Bắc thường sẽ cúng gà trống, người miền Nam thường cúng thịt quay hoặc gà luộc, vịt luộc còn người miền Trung sẽ cúng gà trống hoặc gà mái.
Ngoài ra, còn một điểm khác biệt nữa đó là: Ở miền Nam người ta thường sẽ cúng thêm những món đồ chơi, sách, bút… phù hợp với giới tính của trẻ; hay mong muốn của gia đình để sau khi hạ lễ sẽ giữ lại làm đồ lộc cho bé. Còn ở miền Bắc và miền Trung thì không cúng thêm đồ chơi. Thay vào đó, sau khi hạ lễ, người thân sẽ tới chúc mừng và lì xì cho em bé.
Vậy là các bạn đã biết cúng đầy tháng cho bé như thế nào, cần chuẩn bị những gì để khi cúng đầy tháng được đầy đủ phải không nào? Web Gia Đình chúc gia đình mẹ và bé luôn khoẻ mạnh và nhiều niềm vui!
